Theo các bác sĩ dinh dưỡng, để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ em, giai đoạn 1.000 ngày đầu đời kể từ khi người mẹ bắt đầu mang thai cho đến khi trẻ tròn 2 tuổi là thời điểm vàng quyết định sự phát triển tối ưu về thể chất và trí tuệ của trẻ nếu có chế độ dinh dưỡng đầy đủ.
Tăng
cường Vi chất dinh dưỡng (VCDD) vào các thực phẩm thiết yếu là biện pháp đơn giản,
có hiệu quả và dễ đạt độ bao phủ cao có tính bền vững để giảm thiểu sự thiếu hụt
các VCDD trong bữa ăn hàng ngày, nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Vì
vậy, chuyên gia này khuyến nghị chế độ ăn cần quan tâm đến bữa ăn cho trẻ, tăng
cường rau quả, chất xơ, các thực phẩm giàu VCDD hoặc thực phẩm tăng cường vi chất
dinh dưỡng để nâng cao chất lượng bữa ăn.
Vi
chất dinh dưỡng (VCDD) gồm nhóm Vitamin nhóm A, B, C, D, E... và nhóm các
nguyên tố khoáng gồm: canxi, photpho, sắt, kẽm, I ốt, selen, đồng... Những chất
này có nhiều trong thức ăn có nguồn gốc động vật, thực vật rất phong phú và đa
dạng ở Việt Nam. Tuy nhiên chế độ ăn cải thiện tình trạng dinh dưỡng ở trẻ em
theo từng giai đoạn:
-
Trẻ dưới 2 tuổi: Từ tháng thứ 7, cùng với sữa mẹ, cần cho trẻ ăn thêm thức ăn bổ
sung, số bữa ăn hàng ngày tùy theo tháng tuổi: 6 tháng tuổi ăn 1 bữa bột loãng,
7 - 9 tháng ăn 2 - 3 bữa bột đặc, 10 - 12 tháng ăn 3 - 4 bữa bột đặc. Trẻ từ 1
- 2 tuổi ngoài bú mẹ cần ăn thêm 4 bữa/ngày. Mỗi ngày uống 400-500ml sữa (nếu
không có sữa mẹ).
-
Giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì: Nhu cầu dinh dưỡng cho lứa tuổi này trước hết
là vấn đề năng lượng, nhu cầu này tùy theo giới tính, độ tuổi.
+
Năng lượng: nhu cầu năng lượng từ 1.900-2.300 kcal/ngày/nữ và 2.100-2.800
kcal/ngày/nam. Để đáp ứng được nhu cầu, trẻ cần ăn 3 bữa/ngày, ăn đủ no và đủ
chất dinh dưỡng.
+
Đạm: Protein rất cần thiết để phát triển về chiều cao và cân nặng vì chất đạm
giúp tạo nên cấu trúc của tế bào, tạo nên các nội tiết tố và đáp ứng khả năng
miễn dịch cơ thể. Nhu cầu protein hàng ngày là 50-70g/nam và 50-60g/nữ. Nguồn
protein động vật cung cấp cho bữa ăn từ thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua... Nguồn
protein thực vật từ đậu đỗ, vừng, lạc...
+
Chất béo: Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng, giúp hòa tan và hấp thu các loại
vitamin tan trong dầu: vitamin A, E, D, K. Nhu cầu về Lipid từ 60-78g/ngày/nam
và 55-66g/ngày/nữ.
+
Chất sắt: Nhu cầu sắt hàng ngày được đáp ứng thông qua chế độ ăn giàu sắt và sắt
có giá trị sinh học cao. Tuy nhiên, ở nước ta, khả năng tiếp cận các nguồn thức
ăn động vật có lượng sắt giá trị sinh học cao từ khẩu phần là rất thấp.Vì vậy,
ngay giai đoạn đầu vị thành niên, đặc biệt là trẻ gái cần uống bổ sung viên sắt
hoặc viên đa vi chất hàng tuần. Trẻ trai vị thành niên nhu cầu sắt
11-17mg/ngày, trẻ nữ cần 11-29mg/ngày. Thức ăn giàu sắt có nguồn gốc động vật
như thịt bò, tiết bò, trứng gà, trứng vịt, tim lợn, gan gà...
+
Vitamin A: Cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường, tăng cường
khả năng miễn dịch, giảm tỷ lệ nhiễm trùng và tử vong. VitaminA có nhiều trong
thức ăn động vật như gan, trứng, sữa...; thức ăn thực vật cung cấp nguồn
caroten như rau xanh, gấc, quả màu vàng. Nhu cầu Vitamin A hàng ngày lứa tuổi vị
thành niên là 800µg/ngày/nam và 650µg/ngày/nữ.
+
Nhu cầu Vitamin D tuổi vị thành niên là 15µg/ngày. Sữa là sản phẩm cung cấp nguồn
chất đạm và canxi, với trẻ không thích uống sữa, có thể dùng các sản phẩm từ sữa
như sữa chua, phô mai hoặc sử dụng các thực phẩm giàu canxi như tôm, cua, cá và
hải sản.
+
Vitamin C: Giúp hấp thu, chống dị ứng, tăng khả năng miễn dịch, kích thích tạo
dịch mật, bảo vệ thành mạch. Vitamin C có nhiều trong các loại rau xanh, quả
chín. Nhu cầu vitamin ở tuổi vị thành niên là 95mg/ngày.
+
Kẽm: Kẽm cần thiết cho sự tăng trưởng cả cân nặng và chiều cao của cơ thể. Thiếu
kẽm, sự chuyển hóa của các tế bào vị giác bị ảnh hưởng, gây biếng ăn do rối loạn
vị giác. Nhu cầu kẽm hàng ngày là 9 - 10mg/nam và 7 - 8mg/nữ. Thực phẩm nhiều kẽm
là tôm đồng, lươn, hàu, sò, gan lợn, sữa, thịt bò, lòng đỏ trứng, cá, đậu nành,
các hạt có dầu (hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng...).
+
Canxi: Rất cần cho lứa tuổi dậy thì vì tốc độ tăng trưởng chiều cao rất nhanh,
nhu cầu canxi nhiều, vì vậy nhu cầu canxi là 1000mg/ngày.
Hiện
nay, việc chăm sóc trẻ em trở nên quan trọng, đặc biệt là những trẻ suy dinh dưỡng
(SDD), có nguy cơ SDD. Việc xây dựng cho trẻ chế độ ăn hợp lý để cải thiện nguy
cơ SDD và tình trạng SDD ở trẻ em được nhiều bà mẹ quan tâm.
